ارزیابی میزان پاسخگویی فضاهای عمومی شهری به نیازهای معلولان جسمی حرکتی (مطالعة موردی: خیابان فردوسی شهر سنندج)

امروزه در فضاهای شهری شاهد افراد کم‌توان جسمی‌-‌‌حرکتی هستیم که حضورشان در اجتماع نادیده گرفته شده ‌است. از جمله حقوق ضایع‌شدۀ آن‌ها می‌توان به تحرک و دسترسی ایمن به خدمات، فضاها و تأسیسات عمومی شهرها با حفظ استقلال فردی اشاره کرد. با توجه به اینکه قدرت تطبیق معلولان با بسیاری از ناملایمات شهری پایین‌تر از دیگر شهروندان است و این افراد در بسیاری از مواقع ناتوان می‌مانند، فضای خانه را به محیط‌ شهری ترجیح می‌دهند که این امر لزوم برنامه‌ریزی برای استانداردسازی فضاهای شهری و انطباق آن‌ها با نیازهای معلولان را بیشتر می‌کند. ایجاد فضاهای پاسخگو برای افراد دارای محدودیت‌های حرکتی، نمود تأمین عدالت و ایمنی اجتماعی در دسترسی‌هاست که علاوه‌بر امنیت جانی و بهداشتی، آثار روانی فوق‌العاده‌ای به همراه خواهد داشت و از افسردگی و انزوای معلولان جلوگیری خواهد کرد. هدف پژوهش کاربردی و توصیفی-‌تحلیلی حاضر بررسی وضعیت فضاهای عمومی شهری در پاسخگویی به نیازهای معلولان جسمی حرکتی در خیابان فردوسی شهر سنندج و تأثیر این فضاها بر انزوای اجتماعی معلولان است. برای جمع‌آوری داده‌ها از روش پیمایشی و کتابخانه­ای استفاده شد. تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها نیز با استفاده از نرم‌افزار SPSS و آزمون‌هایی مانند آزمون t ‌تک‌نمونه‌ای و رگرسیون خطی چندگانه صورت گرفت. شاخص‌های مورد بررسی در این پژوهش شامل پیاده‌روها، پل‌های ارتباطی و دسترسی‌ها، حمل‌و‌نقل درون‌شهری، تجهیزات و مبلمان شهری و ساختمان‌ها و مکان‌های عمومی است. یافته‌های آزمون t حاکی از آن است که تمام شاخص‌های مورد بررسی میانگین بسیار پایینی دارد و فضاهای شهری در منطقه مورد مطالعه قادر به پاسخگویی به نیازهای اجتماعی و زیستی معلولان نیستند. در این میان کمترین میانگین مربوط به شاخص سیستم حمل‌و‌نقل عمومی (1/1) است. همچنین در تحلیل رگرسیون، شاخص حمل‌و‌نقل با ضریب تأثیر 458/0 بیشترین تأثیر را بر انزوای معلولان دارد. نتایج نشان می‌دهد در زمینة طراحی و برنامه‌ریزی شهری برای معلولان در خیابان فردوسی سنندج اقدامات مناسب و کافی صورت نگرفته و هیچ‌یک از فضاها و کاربری‌های مورد سنجش در محدودة مورد مطالعه از نظر میزان پاسخ‌دهی برای نیازهای معلولان وضعیت مطلوبی ندارند که در این میان قابلیت دسترسی و وضعیت حمل‌و‌نقل عمومی به‌مراتب وضعیت بدتری داشته و انزوای معلولان را به همراه داشته است.